Złota moneta Meksykańskie 50 Pesos 37,5 g

Historia

Peso – waga szlachetnego metalu

Jednym z najbardziej zachwycających cech klasycznych złotych monet jest uwięziona w nich historia, która odsłania przeszłość dawnych cywilizacji, mogącą sięgać wstecz wiele setek lat. Centenario jest jedną z tych monet, a każda z jej dwóch nazw “Centenario” oraz “meksykańskie 50 peso” może opowiedzieć swoją własne dzieje.

Meksykańskie 50 peso, najbardziej popularna nazwa tej monety, pochodzi z faktu, że moneta ma na awersie nominał “50 pesos”. Jednakże słowo “peso” jest bardziej interesujące. To hiszpańskie słowo oznacza “waga” i było pierwotnie używane w odniesieniu do słynnego hiszpańskiego srebrnego dolara.

Hiszpański srebrny dolar rozpoczął podbój świata po reformie monetarnej w Hiszpanii w  1497 roku, stając się podstawową monetą wykorzystywaną w wymianie handlowej w obu Amerykach i Azji w okresie pomiędzy szesnastym a dziewiętnastym wiekiem. Reforma monetarna, która pomogła zyskać popularność tej monecie, zawierała definicję systemu monetarnego, opartego na srebrze, który przyjął “real” jako jednostkę rozliczeniową. Każdy real był równy 3,195 gramom srebra, przy czym hiszpański srebrny dolar miał wartość 8 reali. Oznacza to, że moneta ta zawierała 25,56 gramów srebra, a ponieważ jej waga była podzielna  na osiem równych części (25,56/8 = 3,195), moneta ta była określana jako “waga ośmiu” (peso de ocho po hiszpańsku).

Fascynująca i istotna jest przyczyna, dla której hiszpański srebrny dolar o wartości 8 reali był podzielny na osiem równych części wagowych, ponieważ wiązało się to ze szczególną metodą liczenia. Można go było dzielić  się na dwie, cztery czy nawet osiem części wagowych, ponieważ hiszpańscy kupcy mogli łatwiej liczyć pieniądze przy pomocy palców podczas prowadzenia transakcji z innymi kupcami. Ale czy człowiek nie ma dziesięciu palców? Oczywiście tak, ale hiszpańscy kupcy zadecydowali, że kciuki będą wykorzystywane do wskazywania sumy czterech palców.  Dlatego też hiszpańskie srebrne pieniądze bazowały na podziale przez osiem, co oznacza, że najmniejsza wartość nominalna wynosiła teoretycznie  1/8.

Interesującym szczegółem jest fakt, że wszystkie duże giełdy finansowe w Stanach Zjednoczonych wykorzystywały hiszpański system liczenia srebrnego peso w odniesieniu do papierów wartościowych, obligacji i udziałów w firmach przez ponad 200 lat. Ten  system liczenia ułamkowego utrzymywał się aż do roku 2000, kiedy to wszystkie giełdy papierów wartościowych w USA przeszły na system dziesiętny.

Złota moneta Centenario – wspaniałe stulecie

Słowo “Centenario”, które jest oficjalną nazwą tej złotej monety, jest hiszpańskim przymiotnikiem, oznaczającym „stuletni”. Moneta otrzymała tę nazwę, ponieważ wybito ją dla uczenia setnej rocznicy meksykańskiej wojny o niepodległość, która zakończyła się w 1821 roku. Można zatem stwierdzić, że złota moneta Centenario obrazuje porywającą historię tej wojny i oddaje hołd rewolucyjnym ideałom, które spowodowały powstanie Meksykanów przeciwko hiszpańskim władcom.

Przed uzyskaniem niepodległości w roku 1821, Meksyk był kolonią hiszpańską i był systematycznie eksploatowany jako źródło dochodów korony hiszpańskiej, która pobierała podatki z handlu i produkcji towarowej tego kraju. To czerpanie bogactwa trwało przez 300 lat aż do początków dziewiętnastego wieku, kiedy to wykształceni meksykańscy Kreole zaczęli kwestionować zależność swego kraju od Hiszpanii. Kreole byli Europejczykami, głównie hiszpańskiego pochodzenia, urodzonymi w Meksyku. Chociaż mieli prawa równe z rdzennymi Hiszpanami, to nie mogli zajmować żadnych wyższych stanowisk w kościele i państwie, a także ich działalność handlowa była mocno ograniczana. W roku 1810 ludność Meksyku przekroczyła liczbę sześciu milionów, z czego zaledwie 15.000 stanowili Hiszpanie. W przeciwieństwie do Hiszpanów, którzy cieszyli się łatwym życiem w Meksyku, większość społeczeństwa kraju, zwłaszcza rodzimi Indianie i miejscowi rolnicy żyła w ubóstwie. We wspomnianym roku dochód Meksyku wyniósł 24 miliony peso, przy czym królewski skarbiec w Madrycie zabrał w charakterze podatków 25% tej sumy czyli 6 milionów peso. “Dosyć”, orzekła grupa kreolskich intelektualistów, która w dniu 16 września 1810 roku rozpoczęła walkę Meksyku o samostanowienie.

Na czele rewolucji stanął kreolski ksiądz Miguel Hidalgo, który zgromadził armię liczącą ponad 80.000 ludzi. Stanowiło to ogromną siłę, jednakże oddziały rewolucyjne składały się głównie z ubogich Meksykanów, bez przygotowania i słabo uzbrojonych. Stało się to widoczne w bitwie o most na rzece Calderon, gdzie 6.000 ciężko uzbrojonych i wyszkolonych  hiszpańskich żołnierzy pokonało rewolucyjną armię Hidalga. Wielu powstańców straciło życie w tej bitwie, a sam Hidalgo został ujęty i rozstrzelany. Rewolucja poniosła klęskę w zaledwie w rok od jej wybuchu.

Jednakże, mimo utraty przywódcy i rozproszenia jego armii duch rewolucji przeżył i do roku 1821 wielu lojalnych kreolskich monarchistów, którzy uprzednio opowiedzieli się za interesami korony hiszpańskiej, przeszło na stronę zwolenników niezależności Meksyku. W tymże roku rewolucja doprowadziła do proklamowania suwerennego pierwszego Cesarstwa Meksyku. Wszystkie te wydarzenia są upamiętnione w słusznie nazywanej Centenario złotej monecie, która przedstawia także pięknego Anioła Niepodległości, meksykański symbol uwolnienia się od Hiszpanii.

Anioł Niepodległości przedstawiony na złotej monecie meksykańskie 50 peso

Jedną z głównych cech wyróżniających meksykańskie 50 peso spośród innych historycznych złotych monet jest piękny projekt Anioła Niepodległości, znanego także jako Uskrzydlone Zwycięstwo. Anioł Niepodległości jest alegoryczną personifikacją Nike, bogini z mitologii greckiej , która unosiła się na skrzydłach nad polami bitew i nagradzała zwycięzców chwałą i sławą, symbolizowanymi przez wieniec z liści laurowych w jej dłoniach.

Przedstawiony na awersie monety Anioł Niepodległości stanowi miniaturową replikę kolumny zwycięstwa, wzniesionej w roku 1910 w mieście Meksyk (Ciudad de México). Kolumna zwycięstwa została wzniesiona dla uczczenia setnej rocznicy powstania Hidalga w 1810 roku. Pomnik ten robi ogromne wrażenie: kamienna kolumna o wysokości 36 metrów, na szczycie której znajduje się Anioł Niepodległości, trzymający wieniec laurowy i sięgający prawie 7 metrów w niebo. Anioł, nie licząc kamiennej kolumny, waży 7 ton i jest pokryty 24 karatowym złotem. U podstawy kamiennej kolumny znajduje się mauzoleum, w którym spoczywają szczątki kilku bohaterów, walczących o niepodległość Meksyku, wśród nich Hidalga.

Złote monety meksykańskie 50 peso zostały wybite przez najstarszą mennicę w obu Amerykach

Po odkryciu Nowego Świata przez Krzysztofa Kolumba, terytoria, na których leży obecnie Meksyk, zostały w szesnastym wieku włączone do Cesarstwa Hiszpanii. Hiszpańscy osadnicy szybko odkryli, że Meksyk jest bogaty w minerały, zwłaszcza w srebro. Wraz z rozwojem działalności handlowej w Meksyku ciągle wzrastał popyt na monety, potrzebne dla przyśpieszenia tego rozwoju. Biorąc pod uwagę obfite zasoby rudy srebra logiczną decyzją było utworzenie w 1535 roku w mieście Meksyk mennicy. Meksykańska mennica, która biła także złotą monetę 50 peso, zaczęła bicie hiszpańskiego 8- realowego srebrnego dolara pod koniec lat trzydziestych szesnastego wieku.

Dzięki hiszpańskim manuskryptom królewskim wiele wiadomo o pracy mennicy meksykańskiej w pierwszych latach jej działalności. Mennica oferowała usługi w zakresie rafinacji i probiercze oraz biła monety. Gdy kupcy potrzebowali monet, to zwracali się do mennicy meksykańskiej, która dostarczała im monety w zamian za opłatę. Transakcja pomiędzy tymi dwiema stronami odbywała się w następujący sposób; albo kupiec dostarczał własne srebro, które było następnie przetapiane, oceniane przez probierza i wykorzystywane do produkcji monet albo kupował srebrne sztabki w odlewni mennicy i następnie produkowano z nich monety. Na przykład, jeżeli kupiec kupował srebro w odlewni, należącej do mennicy, to wówczas wnosił opłatę dwóch reali (2 x 3,195 grama srebra) za każde 214 gramów srebra, przekształcone w monety. Tak więc opłaty dla mennicy wynosiły około 3% łącznej wagi srebra, przerobionego na monety.

Około 35% z tej opłaty otrzymywał nadzór, kierujący pracą mennicy, 32 % szło do skarbca mennicy, mincerz otrzymywał 11 %, probierz i obsługujący matryce każdy po 7 %, a pozostała część była rozdzielana pomiędzy wagowego, sekretarza, koszty ogólne i straż.

Po zawarciu umowy pomiędzy mennica a kupcem, należące do kupca srebro było dostarczane do wyznaczonego miejsca w mennicy, gdzie metal był oceniany i walcowany w pasy. Pasy były cięte w krążki, które były następnie ważone, aby mieć pewność, że ich waga jest prawidłowa. Następnie krążki były poddawane procesowi wyżarzania. Oznacza to, że przyszłe monety były podgrzewane i schładzane do określonej temperatury, aby przywrócić im plastyczność, utraconą podczas walcowania i cięcia metalu. Na koniec krążki umieszczano pomiędzy dwiema matrycami (kawałkami metalu, na których znajdował się rysunek, przenoszony na monetę) i uderzano młotem, by wyprodukować hiszpańskie srebrne monety, reale.

Mennica meksykańska nadal działa, będąc tym samym najstarszą mennicą w obu Amerykach. Obok tego, że odpowiada za emisję obiegowych monet meksykańskich, to także produkuje jedne z najpiękniejszych serii monet bulionowych, złote i srebrne monety Libertad.