Złota moneta Francuskie 10 Franków Napoleon III z laurem 2,90 g

Historia

Fascynująca historia złotego franka zaczęła się w XIV wieku podczas Wojny Stuletniej pełnej licznych konfliktów zbrojnych między Francją i Brytanią. Podczas bitwy pod Poitiers w 1356 roku francuski król Jan II został pojmany przez swoich angielskich nieprzyjaciół. Anglicy zażądali okupu: trzech milionów złotych monet. Po spełnieniu uzgodnionych warunków, król został wypuszczony a jego powrót z niewoli został uczczony wprowadzeniem nowej, złotej monety nazwanej frankiem od „franc”, co po francusku znaczy „wolny”. Nowy złoty frank był później wykorzystywany w handlu na terenie Francji, ale jego jednolitość często ulegała przewartościowaniu. Zmieniło się to wraz z dojściem do władzy Napoleona Bonaparte na początku XIX wieku.

Francuskie złote franki zostały zatwierdzone przez Napoleona Bonaparte

Pod koniec Rewolucji Francuskiej, uważany za jednego z największych wodzów świata i wytrawnego polityka, Napoleon Bonaparte zapewnił sobie stanowisko pierwszego konsula. Jako zwolennik złota, wprowadził standaryzowaną monetę napoleona w 1803 roku. Pierwotnie była ona bita w dwóch nominałach: 20 i 40 franków. Później pojawiły się także nominały 5, 10, 50 i 100 franków, ale najbardziej popularna i emitowana w największych ilościach była złota dwudziestofrankówka. Pierwsza moneta 10 franków została wprowadzona w roku 1850, o masie 3,225 g, zawierająca 90% złota czyli 2,902 gramów złota, a ostatnia emisja złotej monety 10 franków odbyła się w 1914 roku. Chociaż wygląd monety ulegał z czasem zmianom, to zarówno jej nominał, jak i jednolitość pozostawały niezmienne przez cały XIX wiek. Wszystkie francuskie złote monety dziesięciofrankowe bite w XIX i XX wieku nazywane są „napoleonami”.

Francuska dwudziestofrankówka – standard oparty na parytecie złota w Europie

Dwudziestofrankowa złota moneta Napoleona przyczyniła się do monetarnego zjednoczenia Europy i pomyślnego rozwoju handlu w większym stopniu niż sam Napoleon, który dążył do tego samego, ale metodami militarnymi. Terytoria podbite przez Napoleona zostały z czasem utracone, ale mimo to ciągle pozostawały pod wpływem złotej dwudziestofrankówki. Moneta zyskała dominującą pozycję i stała się podwaliną pierwszej europejskiej dużej unii walutowej pod nazwą „Łacińska Unia Monetarna”. Pierwotnie została ona zawarta w 1865 roku między Francją, Belgią, Włochami i Szwajcarią, aby spróbować zunifikować pieniądze tych krajów i stworzyć jednolitą walutę. Można więc powiedzieć, że były to pierwsze kroki prowadzące do znanej dziś, wspólnej europejskiej waluty: euro. 

Założyciele Unii przyjęli franka i uzgodnili swobodną wymianę innych złotych i srebrnych monet na zasadzie równości, niezależnie od ich wyglądu. Wystandaryzowano także stosunek dwóch metali szlachetnych – 4,5 grama srebra odpowiadało 0,290322 grama złota – stosunek wynosił więc 15,5:1. Standaryzacja ułatwiła i uprościła handel, co nakłoniło inne kraje do przyłączenia się do Unii. Unia popełniła liczne błędy, z których jednym z najpoważniejszych był nadmierny druk papierowych pieniędzy, co zachwiało ustalonym wcześniej stosunkiem banknotów i kruszcowych monet obecnych na rynku. Potknięcia takie nie zachwiały jednak jednolitym, kruszcowym systemem monetarnym. Łacińska Unia Monetarna rozszerzała się niemal do wybuchu I Wojny Światowej i formalnie zakończyła działalność w 1927 roku.

Popularność francuskiej złotej monety 10 franków utrzymuje się nadal

W XIX i XX wieku złote napoleony były rozpowszechnione w Europie i na całym świecie. Na początku XIX wieku Francja kontrolowała sporą część kontynentu a w kolejnym stuleciu stała się kolonialną potęgą. Wiarygodne i zachowujące jednolitość francuskie złote franki Napoleona stały się więc preferowanym wyborem wśród handlowców i inwestorów. Większość napoleonów wyemitowano po latach 50. XIX wieku, co zbiegło się z rozszerzeniem Łacińskiej Unii Monetarnej oraz szczytowym rozwojem francuskiego imperium kolonialnego. Produkcję monet zakończono na początku XX wieku. Chociaż złote napoleony nie są już produkowane, to ich popularność nadal trwa i sprawia, że są najczęściej sprzedawanymi złotymi monetami w kilku europejskich krajach, m.in. we Francji.

Złota moneta francuska 10 franków Napoleon III

Urodzony w 1808 roku w Paryżu Karol Ludwik Napoleon (III) Bonaparte był bratankiem Napoleona I. Po jego obaleniu w 1815 roku wychowywał się na wygnaniu, na które musieli się udać członkowie jego dynastii. Podczas dorosłego życia na wygnaniu, Karol Ludwik Napoleon, jako sukcesor dawnego cesarstwa napoleońskiego, snuł plany powrotu i przejęcia tronu.

Szansa pojawiła się w 1848 roku, kiedy król Francji Ludwik Filip został obalony w wyniku Rewolucji Lutowej. Karol Ludwik Napoleon powrócił wtedy do kraju i uzyskał większość głosów w wyborach powszechnych. Jako ich zwycięzca, został zaprzysiężony na prezydenta Republiki Francuskiej. Początkowo sprawował władzę jako prezydent, będąc konstytucyjnie ograniczonym do tylko jednej kadencji. Dokonał więc przewrotu i mianował siebie Cesarzem Francji, co przedłużyło jego panowanie jako dyktatora.

Autokratyczne rządy Napoleona III nie przeszkodziły mu stać się skutecznym przywódcą, który wprowadził liczne, pozytywne zmiany w społeczeństwie. W czasach jego 20-letnich rządów Francja ekonomicznie i społecznie rozkwitała. W ramach jednej z najgłośniejszych reform, jakie wprowadził, robotnicy zyskali prawa do strajku i do zrzeszania się, a kobietom zapewniono szerszy dostęp do edukacji. Rozpędził gospodarkę inwestując ogromne pieniądze w infrastrukturę. Budowane były szlaki kolejowe, kanały, drogi i porty morskie. Za jego rządów francuska flota stała się potęgą ustępując jedynie brytyjskiej. Dynamicznie rozwijały się również przemysł i rolnictwo sprawiając, że po raz pierwszy od wieków znikło widmo głodu.

Chociaż Napoleon III zyskał niezwykłe poparcie wyborców, to zmagał się z rosnącą, międzynarodową opozycją polityczną. W 1870 roku dostał się do niewoli, gdy jego armia przegrała decydującą bitwę z wojskami pruskimi. Francja przegrała wojnę z Prusami i skapitulowała. Polityczni przeciwnicy Napoleona III wykorzystali osłabienie Francji i nieobecność monarchy i pozbawili go władzy jako Cesarza Francji. Po podpisaniu traktatu pokojowego Napoleon III został uwolniony. Nie mógł jednak powrócić do ojczyzny, gdyż stracił swą polityczną pozycję, a po przegranej wojnie z Prusami został znienawidzony przez Francuzów. Karol Ludwik Napoleon Bonaparte zdecydował się więc na przeprowadzkę z żoną do Wielkiej Brytanii, gdzie przebywał aż do swojej śmierci w 1873 roku.

Wielkość emisji francuskiej złotej dziesięciofrankówki

Wraz z rozrostem imperium francuskiego rosło zapotrzebowanie na złote i srebrne monety. Aby zaspokoić ten ogromny popyt, złote dwudziestofrankówki byłe bite w kilku mennicach. Na przestrzeni lat złote napoleony były emitowane przez ponad 20 mennic, w tym także ulokowanych w krajach podbitych przez Francję. Każda z nich była zobowiązana do umieszczania na każdej monecie znaku identyfikacyjnego, dzięki czemu można było z łatwością ustalić pochodzenie złotego franka. Znakiem tym mogła być litera, symbol lub monogram. Litera ‘A” oznaczała mennicę paryską a litera „R” lub symbol korony były znakami mennicy rzymskiej. Chociaż te pożądane monety były bite nie tylko na terenie Francji, ale i Europy, to jednak ogromna większość powstawała w mennicy Monnaie de Paris. Założona w 864 roku przez króla Francji, Karola Łysego, Monnaie de Paris jest najstarszą i największą mennicą we Francji a prawdopodobnie także najstarszą francuską inwestycją. Chociaż paryska mennica odpowiadała za francuski system pieniądza obiegowego to przez prawie tysiąclecie dzieliła swoją odpowiedzialność  z innymi francuskimi mennicami. Stąd mamy obecnie wiele znaków identyfikacyjnych na złotych napoleonach. W 1878 roku mennica paryska została jedynym francuskim producentem mogącym wytwarzać obiegowe monety. Do dziś jest ona główną mennicą kraju i wyłącznym producentem oficjalnych, francuskich monet euro.