Czy wychowanie wpływa na podejście do pieniędzy? O sztuczkach naszego umysłu

Dlaczego niektórym sukces finansowy przychodzi łatwiej niż innym? Jak to się dzieje, że jedni ludzie potrafią oszczędzać, inwestować i mają duży budżet do dyspozycji, a inni nie? Czy wychowanie ma wpływ na finanse? Dowiedz się, co psychologia pieniędzy mówi na ten temat!

Psychologia pieniędzy – jak wychowanie wpływa na Twoje finanse?

Przekazane nam w dzieciństwie przekonania dotyczące pieniędzy, mają ogromny wpływ na nasze finanse osobiste. Niekiedy mogą mieć nawet większe znaczenie niż nasza wiedza finansowa. Jeśli wyniesiemy z domu przekonanie, że np. bogactwo łączy się ze złem, oszustwem czy chciwością, automatycznie będzie nam się kojarzyć negatywnie. Co w sytuacji, gdy dostaniemy awans i na naszym koncie zacznie pojawiać się więcej pieniędzy? Pozornie możemy cieszyć się z awansu, lecz paradoksalnie może nam również zacząć towarzyszyć niepokój i dyskomfort. W takiej sytuacji zamiast pomnażać nadwyżkę finansową, możemy np. zacząć ją impulsywnie wydawać na niepotrzebne rzeczy, a nawet zrezygnować z nowego stanowiska – wszystko po to, by utrzymać samoocenę na optymalnym poziomie i zredukować dysonans poznawczy.

Dysonans poznawczy – co to?

Jeśli nasze głęboko zakorzenione przekonania stoją w sprzeczności z rzeczywistością, w której zaczynamy zarabiać więcej, może dojść do wewnętrznego konfliktu – to tzw. dysonans poznawczy.

Wówczas, by zniwelować dysonans poznawczy, ludzie często stosują zachowania kompensacyjne, jak w tym przypadku impulsywne wydatki czy rezygnacja z awansu. Są to działania prowadzące do rozładowania napięcia. Znów mamy mniej pieniędzy, a wewnętrzny konflikt zostaje zażegnany. Nawet jeśli nasza wiedza finansowa podpowiada nam, że warto oszczędzać i inwestować, negatywne przekonania utrudnią gromadzenie kapitału, a tym samym sukces finansowy.

Dlaczego Twój umysł oszukuje Cię po trudnych decyzjach? Dysonans poznawczy

Nasz umysł potrafi stosować różne sztuczki, by dysonans poznawczy zniknął. Czy wiesz, że Twoje przekonania i postawy zmieniają się bez Twojej wiedzy? Możesz całkowicie zmienić swoje poglądy i nawet tego nie zauważyć! Jak to możliwe? 

Na pewno obiło Ci się o uszy, że rzucenie palenia jest wyjątkowo trudne. Wiele osób nieustannie głowi się nad tym, jak rzucić palenie, a i tak im się to nie udaje. Wyjaśnijmy zatem, do czego dysonans poznawczy może prowadzić na przykładzie osoby, dla której rzucenie palenia to twardy orzech do zgryzienia. 

Jak rzucić palenie? – dysonans poznawczy

Dlaczego ludzie nie wiedzą, jak rzucić palenie i wyjście z nałogu wydaje się niemożliwe?  Wyobraź sobie, że palisz papierosy… Zdajesz sobie sprawę, że palenie papierosów jest szkodliwe i powinieneś z tym skończyć – dla zdrowia, dla portfela. Ale mimo to nie rzucasz. 

Nie wiesz, jak rzucić palenie. Twój umysł zaczyna działać tak, żebyś czuł się dobrze z tym wyborem. Myślisz sobie:
 „Nie palę aż tak dużo, żeby mi to szkodziło”
czy

 „Palenie papierosów nie jest takie złe. Znam ludzi, którzy palili całe życie i dożyli 90 lat”.
Nieświadomie zmieniasz swoją postawę dotyczącą palenia – to zjawisko nazywa się postdecyzyjną zmianą postaw. 

Dysonans poznawczy a finanse osobiste

Kiedy decyzja jest sprzeczna z twoimi wartościami, odczuwasz napięcie – dysonans poznawczy. Aby je zredukować, zmieniasz sposób, w jaki postrzegasz rzeczywistość. Negatywne skutki palenia wydają się mniej ważne, a zalety – bardziej przekonujące. Ten proces pozwala Ci pogodzić się z wyborem – w końcu każdy z nas chce wierzyć, że postępuje właściwie – nawet gdy fakty mówią inaczej. 

W ten sposób możesz tłumaczyć sobie podjęte decyzje finansowe, które w rzeczywistości są dla Ciebie niekorzystne. Dysonans poznawczy świetnie pokazuje, jakie sztuczki potrafi stosować nasz umysł i jak może to wpływać na finanse osobiste. Warto zdawać sobie z tego sprawę, by świadomie podejmować decyzje i kształtować dobre nawyki finansowe.

Psychologia pieniędzy a nawyki finansowe

Twoje codzienne nawyki finansowe mają ogromny wpływ na to, czy uda Ci się oszczędzać i inwestować, by osiągnąć sukces finansowy. Nawet drobne zmiany, takie jak regularne spisywanie wydatków, mogą prowadzić do świetnych rezultatów. Psychologia pieniędzy pomaga zrozumieć, dlaczego tak trudno jest zmienić złe przekonania i nawyki oraz jak wprowadzać pozytywne zmiany.

Wychowanie a finanse

Wyobraź sobie, że jesteś dzieckiem i obserwujesz jak Twoi rodzice zarządzają pieniędzmi. Jeśli pokażą Ci, że oszczędzanie jest ważne i przynosi pozytywne rezultaty, to znacznie zwiększy prawdopodobieństwo, że przejmiesz od nich nawyk oszczędzania. Będziesz wiedzieć, jak zadbać o własne finanse i jak żyć oszczędnie, a odkładanie pieniędzy nie będzie ci obce. 

Może również zdarzyć się odwrotna sytuacja – obserwując bliskich, którzy kiepsko radzą sobie z zarządzaniem finansami i widząc negatywne efekty ich działań, postarasz się robić wszystko, by nie powtórzyć ich błędów i postępować kompletnie na odwrót. Sposoby na oszczędzanie pieniędzy prawdopodobnie nie zostaną przez Ciebie wyniesione z domu. By zapewnić sobie bezpieczeństwo finansowe, będziesz musiał samodzielnie nauczyć się jak oszczędzać pieniądze i jak zaplanować budżet domowy. Dlaczego tak się dzieje? 

Teoria społecznego uczenia się

Odpowiedź jest bardzo prosta – uczysz się od najmłodszych lat poprzez obserwację i naśladowanie najbliższego otoczenia. Właśnie o tym mówi teoria społecznego uczenia się Alberta Bandury – znanego psychologa. Słynny eksperyment, który przeprowadził, wykazał, że dzieci, obserwujące agresywne zachowania dorosłego wobec lalki, znacznie częściej okazywały w stosunku do niej agresję, niż dzieci z grupy kontrolnej, w której osoba dorosła zachowywała się neutralnie. Proces, który tu zaszedł nazywamy modelowaniem. Dzięki niemu, zamiast uczenia się jedynie poprzez własne doświadczenie, ludzie mogą naśladować działania innych, analizować ich skutki i na tej podstawie zmieniać swoje zachowanie. 

Początkowo, źródłem całej Twojej wiedzy o świecie są rodzice, najbliżsi opiekunowie – dlatego mają na Ciebie tak duży wpływ. Co istotne, jeśli wiesz w jaki sposób wpłynęło na Ciebie Twoje otoczenie w przeszłości i skąd pochodzą Twoje nawyki finansowe oraz wiedza finansowa, możesz zrozumieć czemu postępujesz w określony sposób. Psychologia pieniędzy może ułatwić wprowadzenie zmian i osiągnięcie celu, jaki obierzesz. Dzięki niej oszczędzanie i inwestowanie staną się znacznie łatwiejsze, a Twój budżet się powiększy.