Odpowiednie nastawienie i samodyscyplina to podstawa w budowaniu nawyków. Jednak budowanie trwałych nawyków to coś znacznie więcej. Wymaga świadomego kształtowania swojej codzienności, a zarazem… tożsamości!
Nawyki a tożsamość
Warto pamiętać, że to właśnie Twoje małe, codzienne wybory budują obraz tego, kim jesteś. Nawet najmniejsze nawyki, czy to w kwestii oszczędzania, czy podejmowania codziennych decyzji, mają wpływ na to, jak postrzegasz siebie oraz jak postrzegają Cię inni. Zanim przejdziemy dalej, zastanów się, jak Twoje codzienne działania mogą pomóc Ci stać się osobą, którą naprawdę chcesz być.
Zmiana zaczyna się od drobnych kroków. Codzienne decyzje i powtarzane działania nie są jedynie mechanicznym rytuałem – to właśnie one w dłuższej perspektywie budują Twoją tożsamość. Aby nawyki mogły stać się integralną częścią Twojego życia i doprowadzić Cię do obranych celów, musisz zrozumieć, że to one kształtują Twój obraz samego siebie. Zastanów się, jak siebie postrzegasz, bo to również determinuje Twoje wybory. Warto o tym pamiętać, bo dzięki temu łatwiej będzie Ci zrozumieć, jak zmiana wewnętrzna może przełożyć się na trwałe zmiany w codziennym funkcjonowaniu. Jeśli nawyk stanie się częścią Twojej tożsamości, motywacja wewnętrzna pojawi się w sposób naturalny. Gdy Twoje zachowanie będzie zgodne z tożsamością, nie będziesz dążyć do jego zmiany – nie pojawi się dysonans poznawczy.
Jeśli masz „zakodowane” w głowie, że jesteś osobą rozrzutną, która lubi wydawać pieniądze i inni też Cię tak postrzegają – będzie znacznie trudniej wprowadzić nawyki związane z oszczędzaniem. Podejmując codzienne decyzje, musisz nauczyć się zadawać sobie pytania „czy osoba oszczędna by tak postąpiła?”, „czy ktoś, kto jest oszczędny, zdecydowałby się na zakup w tym momencie?” itd. Twoim zadaniem jest nie tylko „więcej oszczędzać”, masz się stać osobą oszczędną. Jeśli wystarczająco długo będziesz zachowywać się jak osoba oszczędna, to taką się staniesz.
Kiedy Twoje otoczenie zacznie to dostrzegać, z czasem inni również zmienią zdanie na Twój temat – będziesz kojarzyć się z kimś oszczędnym. O to nam właśnie chodzi! Wówczas oszczędzanie po prostu wejdzie Ci w krew. Możesz wykorzystać na swoją korzyść pewne psychologiczne zjawisko – efekt Pigmaliona.
Efekt Pigmaliona
Wiesz, kim był Pigmalion? Wg. mitologii greckiej to król Cypru, który wyrzeźbił posąg doskonałej kobiety, w którym się zakochał. Poruszony swoimi uczuciami, zwrócił się do Afrodyty, błagając ją o ożywienie posągu, co bogini ostatecznie uczyniła. Efekt Pigmaliona polega na tym, że mamy tendencję do zachowywania się zgodnie z oczekiwaniami innych osób.
Wyższe oczekiwania wobec jednostki mogą prowadzić do poprawy jej wyników i osiągnięć. Najsłynniejsze badania w tym zakresie przeprowadzili Robert Rosenthal i Lenore Jacobson, którzy wykazali, że gdy nauczyciele mieli wyższe oczekiwania wobec niektórych uczniów, to ci rzeczywiście osiągali lepsze wyniki, często nieświadomie dostosowując swoje zachowanie do oczekiwań. Wniosek jest prosty – spraw, by inni oczekiwali od Ciebie bycia oszczędnym i zaradnym finansowo.
Nagradzaj się z głową!
Istotną kwestią jest również to, by rozważnie nagradzać się za dobre nawyki finansowe. Połącz nawyk z czymś przyjemnym, ale zadbaj o to, by nagroda wspierała Twoją nową tożsamość. Co to znaczy?
Jeśli Twoim celem byłoby zrzucenie zbędnych kilogramów, a nagrodą za każdy trening był pączek z lukrem, na pierwszy rzut oka widać, że jedno przeczy drugiemu. Podobnie, gdy masz zamiar zbudować nawyki związane z oszczędzaniem i odpowiednim zarządzaniem finansami, nie nagradzaj się np. kupieniem dla siebie prezentu. Wybierz coś, co dodatkowo wesprze Twoją tożsamość osoby oszczędnej i zaradnej np. gdy przelejesz określoną kwotę na konto oszczędnościowe, zrób dla siebie coś miłego, co nie będzie wymagało nakładu finansowego.
Jeśli zechcesz coś kupić, możesz zdecydować się na coś, co jednocześnie będzie cieszyć oko i spełniać swoją funkcję jako wsparcie tożsamości osoby dbającej o finanse jak, np.: sztabka złota 0,25 g (możesz to zrobić już od ok. 100 zł!). Twoje oszczędności będą bezpieczne, ich wartość nie zmniejszy się w czasie np. przez inflacje, a rosnąca kolekcja produktów inwestycyjnych (np. srebrnych czy złotych monet lub sztabek) będzie przypominała Ci o Twoich finansowych sukcesach. Dwie pieczenie na jednym ogniu!
Uczyń nawyki łatwymi
Pamiętaj również o tym, by w miarę możliwości ułatwiać sobie nawyki. Możesz w tym celu dostosować swoje otoczenie np. jeśli chcesz czytać przed snem, zostawiaj książkę na szafce nocnej. Świetnym pomysłem jest także dostosowanie swoich „wirtualnych przestrzeni” takich jak media społecznościowe czy poczta mailowa. Możesz świadomie zmienić swoje algorytmy na Instagram’ie, Facebook’u, YouTube’ie czy TikTok’u, celowo klikając w konkretne treści np. dotyczące edukacji finansowej. W ten sposób otoczysz się ludźmi i treściami, które kreują tożsamość, na jakiej Ci zależy i wiedza finansowa sama będzie „wchodzić” Ci do głowy! To samo możesz zrobić, zapisując się do newsletterów bezpłatnie oferujących treści edukacyjne czy produkty inwestycyjne (znajdziesz je np. w naszym newsletterze – kliknij tutaj). To wspomoże budowanie nawyków związanych z oszczędzaniem i inwestowaniem, bo te produkty i treści będą bardziej dostępne Twojej uwadze – nie będziesz musieć ich aktywnie szukać, po prostu same do Ciebie przyjdą.
Wsparcie społeczne
Wsparcie społeczne jest nieocenione przy budowaniu nowych nawyków. W grupie siła – łatwiej jest budować nawyki wspólnie, niezależnie czy robimy to z przyjaciółmi, rodziną czy partnerem. Świadomość, że bliscy znają Twoje aspiracje i zdają sobie sprawę, jakie nawyki chcesz wypracować, działa jak dodatkowy impuls motywacyjny, wzmacniając Twoje postanowienia i dodając energii do działania.
Co więcej, w grupie szczególnie łatwiej tworzyć nawyki związane z finansami. Spotkania towarzyskie potrafią stać się studnią bez dna, a jeśli wspólnie z bliskimi podejmiemy decyzję, np.: o ograniczeniu wydatków, bez przeszkód możemy spędzać razem czas, nie nadwyrężając portfela.
W grupie łatwiej dzielić się doświadczeniami, pokonywać trudności oraz czerpać radość z drobnych sukcesów. To poczucie wspólnoty sprawia, że każdy krok ku zmianie nabiera większego znaczenia, a ewentualne potknięcia stają się jedynie częścią drogi, którą pokonujemy razem. Taka otwarta atmosfera wzajemnej motywacji i wsparcia nie tylko zwiększa prawdopodobieństwo osiągnięcia zamierzonych celów, ale również przekształca proces budowania nawyków w satysfakcjonujące i inspirujące doświadczenie życiowe.
