Nixon i Złote Okno

Równo pół wieku temu, w sierpniu 1971, prezydent Nixon oznajmił, że Ameryka nie będzie dłużej honorować swoich zobowiązań z układu Bretton Woods i wymieniać dolarów na złoto, do czego ją układ zobowiązywał. Przeszło to do historii jako zamknięcie okresu Złotego Okna. Był to okres powojennego porządku monetarnego opartego na standardzie dolara.

Państwa sygnatariusze układu Bretton Woods powiązały swoje waluty z dolarem, a generowane przez siebie nadwyżki dolarów Ameryka zobowiązała się wymieniać na złoto po stałym kursie $35/uncja. Decyzja Nixona oznaczała zerwanie tego ostatniego już linku pomiędzy pieniądzem papierowym fiat a złotem w skali globalnej. Wcześniej już, od lat trzydziestych, zabronione było w Ameryce prywatne posiadanie złota.

Zwalając winę na międzynarodowych „spekulantów” Nixon w swoim wystąpieniu twierdził, że „dolar jest silny” a zawieszenie jego wymiany „czasowe”. Nic z tego nie było prawdą. Dolar stracił od tamtego czasu 86% swojej siły nabywczej. Wśród doradców Nixona panował nastrój przekraczania Rubikonu i niepewności co do przyszłości. We are all Keynesians now – miał powiedzieć wtedy jeden z nich, późniejszy laureat nagrody Nobla Milton Friedman. Interesujące jest, że nie każdy z nich był przekonany, iż usunięcie pegu dolara do złota skutkować będzie dolarem słabnącym względem złota. Byli i tacy, w tym sam Friedman, którzy myśleli, że to silny dolar wspiera złoto na tym poziomie, a nie odwrotnie i że po usunięciu pegu cena złota aktualnie spadnie. Reszta jest historią. W niespełna dekadę później cena uncji złota w dolarach wzrosła o 2300% – ponad 24 razy.

Pełne wystąpienie Nixona dostępne jest na youtube tutaj: https://youtu.be/iRzr1QU6K1o .

Złoto i srebro stanowiły trzon systemów monetarnych od czasów niepamiętnych. Już około 700 B.C. lidyjscy kupcy w Azji Mniejszej posługiwali się kawałkami elektrum, starożytnego stopu 63/27 złota i srebra, w charakterze pieniądza. Systemy monetarne się zmieniały, jedne odchodziły, nadchodziły inne. Bywały też okresy bez pieniądza kruszcowego w pewnych rejonach świata. Zawsze jednak gdzieś, z reguły w rejonach najlepiej prosperujących i najbardziej wpływowych, istniał silny pieniądz odniesiony do kruszcu. Dopiero decyzja Nixona zapoczątkowała wielki eksperyment monetarny w skali globu, w którym żadna waluta w żadnym państwie nie miała dłużej pokrycia w metalu szlachetnym.

Decyzja Nixona okazała się brzemienna w skutkach i dla Ameryki i dla świata. Stanowiła ostatni krok bankierskich elit na drodze ku przejęciu kontroli nad podażą pieniądza przez banki centralne. Wymuszana przez złoto dyscyplina finansowa zanikła. Pieniądz mógł być odtąd produkowany z przysłowiowego powietrza, drukowany w dowolnych ilościach i po koszcie zero. Zamknięcie okresu Złotego Okna przez Nixona nie było żadną „obroną dolara przed spekulantami” lecz po prostu aktem defaultu Ameryki na jej zobowiązaniach. Było też aktem politycznego gangsterstwa przez światowego hegemona, który spanikował bojąc się, że tracąc swoją konkurencyjność utraci wraz z nią także i to złoto fizyczne które jeszcze posiadał.

Oznaczało to głębokie zmiany na wielu frontach, z Ameryką przechodzącą z kraju netto wierzyciela (jeszcze w 1971) w kraj de facto zbankrutowanego dłużnika. Obecnie jej dług narodowy wynosi blisko $29 bilionów, stanowiąc 140% PKB. Ostateczne usunięcie wsparcia waluty w złocie zmieniło także głęboko społeczeństwo, że zorientowanego na przyszłość społeczeństwa przemysłowego na coraz bardziej dysfunkcjonalne, niepewne i zaabsorbowanie codziennością. Olbrzymie długi, deficyty budżetowe Ameryki jak okiem sięgnąć, spadający standard życia dużej większości populacji i bogacąca się stale 1% elita zrobiły swoje. Rozdzierana konfliktami Ameryka coraz bardziej zbliża się do statusu republiki bananowej.

Po przeszło 50 latach do swojego nieuchronnego końca zmierza także eksperyment Nixona. Będzie nim kolejny reset globalnego systemu monetarnego. Świat dojrzewa do takiego resetu od dawna, punktu, który najpewniej zakończy również erę dolara jako „waluty rezerwowej”. Tego jak będzie wyglądał system po resecie nikt dokładnie jeszcze nie wie. To czy samo przejście będzie wolne od turbulencji i chaosu pokaże dopiero czas. Ale jedno wydaje się pewne – w tej formie czy w innej częścią systemu po transformacji będzie ponowne złoto. Po prostu akceptacja nowego systemu wymagać będzie restytucji elementu zaufania do niego mas, co będzie tym trudniejsze im bardziej chaotyczną formę transformacja przybierze. Najlepszą zaś metodą przywracania zaufania do systemu jest powrót do niego złota w charakterze aktywa rezerwowego.

Powrót złota do systemu tak, ale po jakiej cenie? Otóż jest rzeczą prawdopodobną, że równoważenie złotem dekad masowego druku pieniądza fiat wymagać będzie cen złota znacznie wyższych niż obecne, być może trudnych nawet do wyobrażenia. Ale rosnąca afekcja banków centralnych do złota, dzisiaj oficjalnie już wpisana w regulacje Basel III, jeszcze do niedawna też była trudna do wyobrażenia. A jednak… Dla inwestorów wyższe ceny złota będą prawdopodobnie jednym z mniejszych zmartwień. Dużo większym będzie przejście przez spodziewane turbulencje nadchodzącej transformacji, z długotrwałą, głęboką recesją po drodze, względnie suchą nogą.

Autor:
Dr. Antoni A.Szepieniec, a/k/a cynik9 – TwoNuggets Newsletter, Szwajcaria

High tech antreprener, inwestor i senior executive w sektorze Electronic Design Automation. Silicon Valley, Daleki Wschód, Europa Zachodnia. Doradca inwestycyjny funduszu TwoNuggets AG w Szwajcarii.

Doctor ale nie medycyny, retired ale nie emeryt. Raz na wozie, raz pod wozem, a zatem zawsze blisko koni.  Libertarianin, zwolennik szkoły austriackiej, gold money i wolnego rynku. Popularyzator wiedzy inwestycyjnej i autor TwoNuggets Newsletter (twonuggets.com), popularnego newslettera inwestycyjnego w jęz. polskim, ukazującego się już od 15 lat.

Get more knowledge or get out of electronics – pamiętam otrzymaną kiedyś poradę zawodową. Młodym adeptom inwestowania chciałbym dać podobną:

„Get more freedom or get out of investing. To wolność wyboru własnej drogi, a w szczególności wyswobodzenie się z socjalistycznej mentalności nowoczesnego niewolnika, prowadzi do sukcesu, w inwestowaniu i gdzie indziej – cynik9”