Najważniejsze monety bulionowe

Wszystko zaczęło się w 1967 roku od złotego Krugerranda. Przed pojawieniem się tej monety zwykli obywatele, jeśli chcieli nabyć złoto, aby zabezpieczyć swój majątek, kupowali monety historyczne lub złote sztabki. Co więcej, w najzamożniejszym kraju — USA obowiązywał zakaz posiadania i handlu złotem przez osoby prywatne, z wyjątkiem wyrobów jubilerskich i monet pełniących funkcję waluty. Krugerrand to złota moneta będąca prawnym środkiem płatniczym. Dzięki temu można traktować ją jako walutę. Jednak na monecie nigdzie nie wybito jej wartości nominalnej. Zabieg ten miał podkreślić, że jej wartość zależy wyłącznie od aktualnej ceny zawartego w niej kruszcu, a nie waluty RPA – randa.

Do roku 1969 roczna produkcja wynosiła poniżej 50 tys. sztuk. Produkt doskonale trafił w zapotrzebowanie rynku i na początku lat 70tych emisja podskoczyła do 500 tys. sztuk rocznie. Przełomowy okazał się rok 1974, kiedy to w USA zniesiono obowiązujący przez 40 lat zakaz posiadania i handlu złotem dla osób prywatnych. W roku tym sprzedano ponad 3 mln Krugerrandów. Zniesienie barier w Stanach, powojenny wzrost zamożności zachodnich społeczeństw oraz umiejętny marketing zaowocowały niesamowitym sukcesem Krugerrandów. W szczytowym 1978 roku wyemitowano ich ponad 6 mln, a na początku lat 80tych obrót tą monetą wynosił 80%(!) całego rynku monet bulionowych.

Lata osiemdziesiąte — nowi emitenci

W warunkach wolnorynkowych taka sytuacja nie mogła trwać długo. W 1979 roku wchodzi na rynek nowa moneta – Kanadyjski Złoty Liść Klonu. Następnie Chińska Złota Panda (1982), Amerykański Złoty Orzeł (1986), Australijski Złoty Kangur (1987), Austriaccy Złoci Filharmonicy (1989).

W latach 1984-85 dwa czynniki wpłynęły na drastyczny spadek sprzedawalności Krugerrandów: bojkot Południowej Afryki i zahamowanie wzrostu ceny złota. Międzynarodowe restrykcje do 1986 roku objęły zakaz importu Krugerrandów w znakomitej większości krajów Europy i Ameryki. Palmę pierwszeństwa przejął Kandyjski Złoty Liść. W 1984 roku, pomimo rosnącej presji przeciwko RPA Krugerrand nadal posiadał około dwie trzecie rynku złotych monet. Na początku 1986 roku, proporcja ta należała już do Złotego Liścia.

Rok 1986 to także początek emisji Amerykańskiego Orła. Co prawda rozporządzenie odbierające obywatelom amerykańskim prawo do posiadania złota, uchylono w 1974 roku, jednak dopiero ustawa Gold Bullion Act z 1985 roku uprawniała do emisji złotych i srebrnych monet jako prawnego środka płatniczego. Już w kolejnym roku Amerykańska Mennica Stanowa wyemitowała pierwszą monetę Amerykański Złoty Orzeł.

Ponieważ była to pierwsza złota moneta będąca środkiem płatniczym wydana w USA po ponad 50 latach przerwy w kolejce ustawiło się wielu nabywców. Za ich sprawą Orzeł zdobył szczyt na dwa lata, jednak końcówka lat osiemdziesiątych znów należała do Liścia. Stało się tak głównie ze względu na popyt na czyste złoto na rynkach Hong Kongu i Japonii (Liść Klonu był pierwszą i w tym czasie jedyną monetą o czystości 9999). Ten okresowy azjatycki boom wynikał z niskiej ceny złota ze względu na niezwykłą siłę lokalnych walut. Jednocześnie w Ameryce Północnej i Europie popyt na złote monety bulionowe spadł z powodu braku inflacji w gospodarce USA oraz wyższej opłacalności innych inwestycji kapitałowych. W rezultacie w drugiej połowie lat 80tych spadła całkowita sprzedaż złotych monet bulionowych.

Trudne lata 1990-2007

Emitenci odpowiedzieli na ten spadek poprzez przeniesienie nacisku na monety kolekcjonerskie. Są to zazwyczaj wersje głównych jednouncjowych produktów o ulepszonej jakości bicia, z certyfikatem, numerem seryjnym, ekskluzywnym opakowaniem, znacznie mniejszym nakładem i znacznie wyższą ceną. Powstały także monety mniejszych rozmiarów (1/2 do 1/20 uncji).

W celu podkreślenia wartości numizmatycznej swoich produktów niektóre mennice ogłaszały limit rocznej emisji (np. Chińska Panda – do 500 tys, Australijski Lunar – do 30 tys) i/lub podkreślały coroczną zmianę wizerunku na monecie (np. Kangur, Panda, Lunar).

Wprowadzono także innowacje w innym kierunku — w roku 1991 mennica Perth Mint rozpoczęła emisję monety Australijski Złoty Kangur o masie jednego kilograma. W 2007 roku Kanadyjska Mennica Królewska wprowadziła na rynek uncjowe monety o czystości 99999 oraz zaprezentowała monetę Złoty Liść Klonu o wadze 100 kilogramów, mającej czystość kruszcu 99999 i wartość nominalną jednego miliona dolarów kanadyjskich. Marketing Krugerranda został wznowiony w Stanach Zjednoczonych w październiku 1999 roku milenijną monetą datowaną na 2000r.

Nowa gorączka złota

W latach 1981-2004 cena uncji złota oscylowała w okolicach 400$, by wystrzelić nieprzerwanym nagłym wzrostem do ponad 1600$ w latach 2005-2012 (i około 1900$ – maksimum w sierpniu 2011).

Wpłynęło to oczywiście na wzrost obrotu monetami bulionowymi, jednak podział rynku między głównych graczy (Krugerrand, Kanadyjski Liść, Amerykański Orzeł, Austriaccy Filharmonicy, Chińska Panda, Australijski Kangur) ulegał nieznacznym wahaniom. W tym gronie jedynie Złota Chińska Panda wykazała stały wzrost produkcji.

Na koniec warto zwrócić uwagę na łączną produkcję głównych monet bulionowych. We wszystkich powyższych rozważaniach uwzględniano jedynie coroczne nowe emisje. Jednakże wszystkie wcześniej wyprodukowane monety potencjalnie funkcjonują na rynku wtórnym.

W tym kontekście królem nadal jest stary Krugerrand z udziałem ponad 46% w rynku, drugie miejsce – Kanadyjski Złoty Liść – ponad 21%, dalej Amerykański Złoty Orzeł – 16% i Austriaccy Złoci Filharmonicy – 8% oraz Chińska Złota Panda i Australijski Złoty Kangur po niecałe 4%.

Uwagi do wykresów: Uwzględniono dane dotyczące wyłącznie monet jednouncjowych.Nie uwzględniono danych dotyczących produkcji innych monet (jak Australijski Lunar, Brytyjska Britannia, Amerykański Bizon) ze względu na ich mały udział w rynku.

Źródło danych liczbowych: http://www.coinworld.com/numismatic/collector-basics/precious-metals/international-bullion-history.1.html